Dr. Ian Dunbar uit San Francisco (USA) is misschien wel 's werelds meest gerespecteerde autoriteit op het vlak van hondentraining en gedrag. Hij combineert degelijke wetenschappelijke theorie met gevoelig gezond verstand. Hij was 'hondenfluisteraar"lang voor iemand ooit van Cesar Millan gehoord had.
In de afgelopen weken, had ik uitvoerig de gelegenheid om met Dr Ian Dunbar te praten. De man die wereldwijd door zijn collega's en het publiek erkend wordt als de ‘nestor’ van de hondentrainers. Maar zoals ik in de loop van dit bijzondere interview geleerd heb is Dr Dunbar veel meer dan dat. Hij is een authentiek man wiens kennis zeer uitgebreid, wiens ruime ervaring als trainer aangevuld wordt met zijn expertise in verschillende aanverwante disciplines, zoals diergeneeskundige- en gedragswetenschappen. Niet minder indrukwekkend is zijn vermogen om complexe vraagstukken op een een eenvoudige en begrijpelijke manier te verduidelijken. Zeggen dat Dr Dunbar's kennis van de honden cultuur encyclopedisch is, is een understatement. Deze man is een veelzijdige autoriteit wiens kennis je bij wijlen de adem afsnijdt. Ik durf zeggen dat ik in een paar uur chatten met Ian Dunbar meer geleerd heb dan ik had in vier jaar van onafhankelijke studie en onderzoek.
Als pianist - en voor alle liefhebbers van klassieke muziek die ook van honden houden – zou ik dit willen zeggen: Ian Dunbar is voor de honden cultuur wat Arturo Benedetti Michelangeli was omwille van zijn interpretatie van Ravel, of wat Von Karajan was voor Mahler: je kan ze met niemand anders in hun vakgebied vergelijken, ze zijn uniek.
John Bell Young
JOHN BELL YOUNG: U pleit al zeer lang en u bent zelfs één van de sterkste stemmen onder hondentrainers voor positieve opvoedingstechnieken. Kan u nog eens de basisprincipes van beloning & positieve bekrachtiging, maar ook de juiste rol van straf in een opvoeding uitleggen?
IAN DUNBAR: De basisprincipes van hondentraining zijn heel eenvoudig. Edward Lee Thorndike verklaarde ze honderd jaar geleden. Als u een hond beloont dan zal het gedrag dat er onmiddellijk aan voorafging in frequentie toenemen, en zal het waarschijnlijk in de toekomst meer voorkomen. Als je een hond straft zal het onmiddellijk daaraan voorafgaande gedrag afnemen in frequentie en zal het waarschijnlijk in de toekomst minder voorkomen. Beloningsgerichte training is eenvoudig. Als uw hond iets doet wat je leuk vindt, zeg dan 'dank u', geef uw hond een traktatie of een kus, en in de toekomst hebt u meer kans dat hij zich op die manier zal gedragen. Vaak is de menselijke natuur het echte probleem; het is onze grootste tekortkoming is om al het goede gedrag als vanzelfsprekend te beschouwen en kwaad te reageren als de hond gedrag vertoont dat we niet graag hebben.
Ik adviseer hondenbezitters en verzorgers waakzaam te blijven en het gedrag van hun hond goed te observeren. Zij moeten hun 'leerling' betrappen bij het doen van iets goeds en dan onmiddellijk vol lof "dank u" zeggen. Het grootste deel van hun tijd gedragen honden zich goed en kijken ze naar hun eigenaars om diens lof te krijgen. Maar we hebben de neiging om ons te concentreren op slecht gedrag dat zich veel minder vaak voordoet. Als je de vele malen dat goed gedrag zich voordoet je dit beloont dan zal je merken dat het slechte gedrag daardoor vanzelf uitsterft.
JOHN BELL YOUNG: Hoe kan, vanuit uw perspectief, een onderscheid gemaakt worden tussen beloningsgerichte training en training die in eerst instantie gebruik maakt van straf en minder prettige dingen?
IAN DUNBAR: Sommige voorstanders van een opvoeding op basis van beloning zullen u vertellen dat straf eng is, en zullen weigeren om ook maar ooit te straffen. Andere trainers daarentegen beweren dat straf pijnlijk of schrikaanjagend moet zijn om effectief te zijn. Beide uitspraken zijn onjuist. Straf hoeft helemaal niet pijnlijk te zijn om effectief te zijn. Je wilt immers zeker niet dat leren een nare ervaring voor je hond is! Ik denk dat ik de neiging heb om hondenopleiding op één lijn te plaatsen met iemand tango dansen aan te leren, of skiën of golfen, of een kind leren lezen. Ja, we moeten hondeneigenaars leren om ongewenst en gevaarlijk gedrag te kunnen stoppen want anders geraken ze gefrustreerd en zullen ze misschien geneigd zijn een aantal zeer domme dingen, zoals een hond met geweld op zijn zijkant dwingen (alpha rollen), na te doen die ze op televisie gezien hebben. Als je dat doet hoef je niet verwonderd te zijn dat je uiteindelijk gebeten wordt! Wat ga je doen als je hond de straat oploopt of tegen een kind opspringt? We moeten mensen aanleren hoe ze storend- of ongewenst gedrag kunnen verminderen of kunnen doen stoppen, zonder dat ze de hond daarvoor moeten pijn doen of hem de schrik te moeten aanjagen.
JOHN BELL YOUNG: Zoals u weet, is het aanbieden van een 'quick fix' in hondenopvoeding niet alleen misleidend, maar wordt het tegenwoordig ook lichtvaardig gepromoot door wrede of incompetente trainers die naïef steeds dominantie aanhalen als uitleg om een hond te disciplineren. Wat denkt u hierover?
IAN DUNBAR: Het hele idee om het gebruik van binaire feedback, dit wil zeggen een systeem dat gebruik maakt van enerzijds beloning en anderzijds straf, te verbieden, brengt geen oplossing. Het beloningsgedeelte is briljant - dat wil zeggen beloon de hond om gewenst gedrag te versterken. Maar aan de kant van de straf is er een probleem. Straf is niet erg afdoend en is meestal ontoereikend. We willen toch niet zomaar alle natuurlijk hondengedrag dat we niet leuk vinden (zoals blaffen, opspringen, spelen luidruchtig zijn, enz.) remmen. Als we dat doen dan eindigen we uiteindelijk met een geremde hond. En dat is niet wat we willen! Integendeel, het doel is om een hond te laten stoppen met te doen wat we niet willen dat hij doet, en hem dan direct terug op het spoor van het juiste gedrag te zetten. Dit kan betrekkelijk eenvoudig met onze stem bereikt worden en daarvoor hoeven we zelfs onze stem niet te verheffen. Een enkel woord kan de twee stukken informatie bevatten. Bijvoorbeeld, als de hond op het punt staat om binnen te plassen zeg je "Buiten!" Als hij knabbelt aan het tapijt zeg je "speelgoed!" Als hij wil opspringen zeg je "Zit!"
JOHN BELL YOUNG: Wat zijn op korte en op lange termijn de voordelen van Positieve Versterkings-Training voor zowel de mentale- als de fysieke gezondheid van de hond? Wat maakt nu het verschil in resultaat en dus ook in de voordelen van PVT ten opzichte van trainingsmethodes die pleiten voor de archaïsche, strafrijke technieken die geassocieerd worden met dominantie-rangorde-systemen?
IAN DUNBAR: Heel veel van wat ik doe heeft betrekking op de vorming van de relatie. We moeten de hond goed conditioneren. Hierbij verwijs ik naar klassieke conditionering, waarbij alles draait om het vormen van associaties met het trainingsproces. Als we dat goed doen dan zal de hond gek zijn van de trainer en de training. Ik heb altijd geloofd dat het grootste deel van de opvoeding van de hond betrekking heeft op de relatie die een hond heeft met de leden van zijn menselijke familie. Vindt hij ze leuk? Vindt hij hun vrienden leuk? Houdt hij van de omgeving en de leefwereld die ze gecreëerd hebben voor hem? Sommige trainers en eigenaren hebben de neiging om te vergeten dat een hond echt kan genieten, of zou moeten genieten van het trainingsproces. Als het klaar is, waardeert hij des te meer het gezelschap van mensen. Mensen zijn zo fel verhangen om een hond manieren aan te leren dat ze denken dat ze moeten domineren of ze een hond pijn moeten doen om de opvoeding te doen slagen. Maar een gelukkige hond is diegene die houdt van zijn familie, niet diegene die leeft in angst.
JOHN BELL YOUNG: Als we het hebben over het opbouwen van de relaties tussen een hond en de leden van zijn menselijke familie waar je naar verwijst, welke zijn dan de fundamentele lessen die een nieuwe eigenaar verplicht is om zijn hond te leren?
IAN DUNBAR: Je moet een hond de huishoud-etiquette, zoals bijvoorbeeld waar te plassen, wat te kauwen en wanneer te blaffen, enz. aanleren. En we moeten de hond zeer fundamentele manieren leren zoals komen, zitten, staan, liggen en rollen. In principe is dit een proces in drie stappen:
1. Het training proces houdt in eerste instantie in dat we de hond eerst aanleren wat we willen dat hij doet. Dat wil zeggen dat we hem Engelse (Nederlands n.v.d.r.) woorden aanleren voor hondengedragingen en hondenhandelingen. We leren hem als het ware Engels (Nederlands n.v.d.r.) als tweede taal.
2. Zodra hij weet wat we van hem willen moeten we hem motiveren om te willen doen wat wij van hem vragen. Clickers en snoepjes zijn nauwelijks voldoende. Als het op het motiveren aankomt is spelen met andere honden, wandelen en snuffelen en interactieve games zoals apport en trekspelletjes veel effectiever als beloning. In deze stap krijg je een hond die niet alleen weet wat er van hem verlangd wordt, maar een die ook nog bereid is om het te doen.
3. Uiteindelijk moeten we de hond laten weten dat bij gelegenheden, absolute gehoorzaamheid van essentieel belang is. Door op momenten dat je absolute gehoorzaamheid van hem verwacht, een andere naam voor hem te gebruiken (anders dan zijn huishondennaam) en rustig aan te dringen dat hij uw instructies moet volgen, maak je hem duidelijk dat het soms menens is. Het is niet nodig om je kwaad te maken! Als je het verzoek moet herhalen, dan moet je hond de oefening nog eens doen! Het is van essentieel belang dat je hond leert aandachtig te zijn en betrouwbaar in het opvolgen van bevelen.
JOHN BELL YOUNG: Er is de afgelopen jaren weer veel gepraat, zeker door tegenstanders van positieve bekrachtiging theorie, over het vermeende belang om honden te "domineren". Kunnen we stellen dan, zo'n 15.000 jaar of langer nadat de eerste Homo Sapiens een verbond met wolven aanging, honden uiteindelijk in harmonie met mensen leven? De meeste deskundigen zijn het erover eens dat honden vandaag de dag meer hunkeren naar gezelschap en medeleven en niet naar dominantie. Wat zijn uw ideeën hierover?
IAN DUNBAR: Ik ben waarschijnlijk een van de weinigen die daadwerkelijk hiërarchieën bij gedomesticeerde honden ook echt wetenschappelijk bestudeerd heeft. Honden hebben zeker hiërarchieën, maar deze worden niet bekomen of in stand gehouden door fysieke overmacht. Het hele dominantie idee komt van een volstrekte miskenning over de rijkdom en de subtiliteiten van de sociale structuur bij honden. In plaats van leven met honden waar ze van houden en die van hun houden, behandelen voorstanders van het dominantie-model de hond als tegenstander. Het is zo triest en dom. De manier waarop je een stabiele en vriendelijke hond krijgt is door hem te socialiseren voordat hij drie maanden oud. Gedurende deze periode moet hij ten minste met tweehonderd mensen kennis maken. Doe dat, en je zal geen probleem hebben. Het is echt zo simpel. De dominantie theorie is een bewijs dat men onvoldoende kennis heeft hoe men met honden moet omgaan.
JOHN BELL YOUNG: Ik hoorde onlangs een beroemde voorvechter van dominantie hiërarchie theorie zeggen dat "honden niet denken". Deze verklaring lijkt mij impliciet vernederend, omdat het de mogelijkheden van een hond om een oordeel te vellen en om dingen op te lossen devalueert. En dat is toch een definitie van denken. Hoe reageert u dan?
IAN DUNBAR: Er is geen persoon op deze planeet die ook maar weet wat een ander mens denkt, laat staan dat ze weten wat honden denken. Of dat ze weten of honden denken of niet! Maar, wat een hond denkt is niet relevant is voor waar wij het over hadden. Als je een hond vraagt om te gaan zitten dan zal hij, als hij tenminste voldoende is opgeleid, gaan zitten. In tegenstelling tot gedachten, intenties en motivaties die je niet kan zien en waar je louter kan naar gissen, is gedrag zowel waarneembaar als meetbaar.
Het interview werd, met toestemming van de auteur, vertaald. Het hele interview kan u hier (in het Engels) lezen.
Heb je zin in meer tips van Ian Dunbar, dan kunnen we je zeker de leerrijke trainings DVD's aanbevelen. In onze webshop kan je een overzicht terugvinden...en er eentje bestellen.
Meer info over Ian Dunbar